R.S.C.

II Rzeczpospolita i Wojsko Polskie w momencie odzyskania niepodległości nie posiadały żadnych zakładów oraz technologii do produkcji krajowej maski przeciwgazowej. Dlatego używano modeli wytwarzanych w innych państwach np. francuskich A.R.S. i niemieckich gumowych, oraz skórzanych masek. Sytuacja ta zmieniła się, gdy w 1924 roku opracowano pierwszą polską maskę, jaką była R.S.C. Nazwa pochodzi od pierwszych liter nazwisk konstruktorów (Roberta, Sauniera i Cantota). Była produkowana jako licencyjna kopia francuskiej A.R.S. używanej podczas I wojny światowej. W tym samym roku powstaje w Radomiu firma "Protekta", która była pierwszym producentem R.S.C. Produkcja trwała do 1927 roku, kiedy to nastąpiło wypowiedzenie umowy i upadłość firmy. Przyczyną była przeprowadzona kontrola, która wykazała, że spora część masek jest uszkodzona lub niesprawna. Z czego pewna ilość z nich nawet po naprawach była niezdatna do użytku. Po tym skandalu w 1928 roku produkcja została wznowiona przez W.W.S.P. (Wojskową Wytwórnię Sprzętu Przeciwgazowego), na terenie byłych zakładów "Protekty". Maski R.S.C. były używane głównie przez wojsko, jednak w momencie wprowadzania nowszych modeli (wz.32 i wz.38) z czasem trafiały one do Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, Polskich Kolei Państwowych i przemysłu. Nie udało jej się jednak całkowicie wyprzeć z wojska i we wrześniu 1939 nadal była używana przez jednostki tyłowe, artylerię i kawalerię. Produkcja trwała do przynajmniej 1932, kiedy to opracowano nowy model maski dla Wojska Polskiego, czyli wz.32.

Część twarzowa

Wykonana została z 2 warstw tkaniny bawełnianej: zewnętrzna od wewnątrz pokryta została cienką warstwą gumy, natomiast wewnętrzna była zaimpregnowana mieszanką oleju lnianego i talku. Wybór takich materiałów do produkcji był podyktowany tym, że były one najtańsze. W momencie uszkodzenia jednej z warstw maska dalej posiada swoje właściwości ochronne, dopiero w przypadku uszkodzeniu dwóch staje się ona niezdatna do użytku. Na wysokości oczu umieszczono gumową oprawkę wraz z 2 wizjerami. Jest ona przyszyta i przyklejona do obu warstw części twarzowej. Wizjery były mocowane za pomocą metalowych oprawek, które zaciskało się na gumie. Wczesne wersje wizjerów były wykonywane z celofanu (hydrocelulozy), która była niepalna. Szybki okularowe były doszczelniane za pomocą pierścienia celuloidowego i tekturowego. Późniejsze wersje maski posiadały natomiast wizjery wykonane ze szkła. Nagłowie było wykonywane na początku z materiałowych, elastycznych taśm bez możliwości regulacji. W późniejszych modelach dodaną taką opcję, a egzemplarze z bardzo późnej produkcji lub te z oznaczeniami G.S.U miały nagłowia z masek wz.32. Wszystkie szwy na części twarzowej były dodatkowo uszczelniane przez zagumowanie. Wewnątrz maski pod wizjerami znajduje się kieszonka wdechowa, która jest przyszyta do części twarzowej. Posiada ona 2 wyloty powietrza skierowane prosto na wizjery. Maska jest połączona z metalową komorą zaworową za pomocą sznurka. Swoją budową jest mocno zbliżona do swojego francuskiego odpowiednika, z tą różnicą, że gniazdo na pochłaniacz zamiast bycia na środku zostało przemieszczone ku dołowi. Całość od zewnątrz pokryto farbą olejną, a od wewnątrz lakierem przeciwrdzewnym. Komora rozdziela drogi oddechu w masce, co poprawia komfort użytkowania. Sprawia to, że wdychane i wydychane powietrze przepływa dwoma różnymi drogami. Wewnątrz gniazda na pochłaniacz osadzony jest gumowy pierścień doszczelniający. Przez komorę wdechową przechodzi rurka ukośna, na której końcu znajduje się zawór wdechowy typu Sauniera, składa się on ze sklejonych na krawędziach 2 podłużnych płatków gumy. W ścianie bocznej komory zaworów znajduje się otwór do odprowadzania skraplającej się pary wodnej. R.S.C. produkowana w 3 rozmiarach: D (dużym), S (średnim) i M (małym). Oznaczenia te były umieszczane na policzku wraz z datą produkcji i producentem.

Warianty

Na przestrzeni lat maska R.S.C. ulegała zmianom, wersje wczesne posiadały nieregulowane nagłowia wraz z wizjerami wykonanymi z celofanu. W późniejszych wersjach dodano możliwość regulacji długości nagłowia i zastosowano wizjery wykonane ze szkła. Maski produkowane przez firmę "Protekta" są dzisiaj ekstremalnie rzadkie, najprawdopodobniej były one przerabiane i modyfikowane, w wyniku czego usuwano oznaczenia. Istnieje również tzw. R.S.C./dł, która była kompletowana ze specjalną rurą łączącą i pochłaniaczem. Całość była przenoszona w torbie brezentowej wraz z zapasowym pochłaniaczem i łącznikiem. Niektóre części twarzowe można spotkać z naniesionymi oznaczeniami W.N.S.P lub G.S.U w miejscu producenta. Ten pierwszy, czyli Warsztaty Naprawcze Sprzętu Przeciwgazowego dokonywały 250 000 napraw i remontów masek rocznie. Podobna sytuacja jest z G.S.U., czyli Głównymi Skarbnicami Uzbrojenia, w tym przypadku również usuwano datę produkcji i producenta i nakładano nową. R.S.C. późnej produkcj charakteryzują się lepszą jakością wykonania w porówanaiu z tymi z wcześniejszej fazy produkcji.

Maska wczesna z nieregulowanym nagłowiem i celofanowymi wizjerami (W.N.S.P.)

Maska późna z regulowanym nagłowiem i szklanymi wizjerami (G.S.U.)

Maska późna z regulowanym nagłowiem z maski wz.32 i szklanymi wizjerami (G.S.U.)

Maska R.S.C. z rurą łączącą i torbą brezentową

Maska #1

Prezentowany egzemplarz został wyprodukowany w rozmiarze M (małym), przeszedł remont w Warszatatach Naprawczych Sprzętu Przeciwgazowego (W.N.S.P.), naniesiono na policzek oznaczenie "31". Był on używany przez L.O.P.P., o czym świadczy stempel po drugiej stronie wraz z ceną za maskę- 18 zł.

Maska #2

Ten egzemplarz został wyprodukowany w rozmiarze D (dużym), w miejscu oznaczenia producenta naniesiono napis "G.S.U. No 1.", co oznacza Główną Skarbnicę Uzbrojenia w Warszawie, pod spodem umieszczono datę- 1939.

Maska #3

Prezentowany egzemplarz został wyprodukowany w rozmiarze S (średnim), naniesiono na niego oznaczenie "G.S.U. No 1.", co oznacza Główną Skarbnicę Uzbrojenia w Warszawie, pod spodem umieszczono datę- 1939. Na wewnętrznej stronie ramki uszczelniającej znajduje się data- sierpień 1939, oraz oznaczenie "Filja No 1.".

Zestaw

Składał się z: części twarzowej, pochłaniacza i puszki. Zestawy z maskami wyposażonymi w celofanowe wizjery posiadały na dnie puszki dodatkowy wizjer w kopercie, natomiast części twarzowe ze szklanymi wizjerami były wyposażane w metalowe pudełko z pastą, która służyła do smarowania wewnętrznej części wizjerów, aby zniwelować problem ich zaparowywania.

Pochłaniacz

Wykonany został z blachy, pomalowanej lakierem przeciwrdzewnym. Wewnątrz znajdują się warstwy waty, pomiędzy którymi znajduje się węgiel aktywny, jako materiał chłonny. Wata znajdują się w środku pełni jedynie rolę ochrony użytkownika przed ewentualnym pyłem węglowym, nie posiada żadnych właściwości ochronnych. Była to spora wada tych pochłaniaczy. Od dolnej strony zabezpieczony jest papierem pokrytym woskiem, który należało ściągnąć przed użyciem.

Puszka

Wykonana została z blachy pomalowanej farba ochronną od zewnątrz i wewnątrz. Wieko osadzone jest na zawiasie i zamykane na zacisk (wersja krótka) lub na metalowy zamek (wersja długa). Puszkę nosi się za pomocą taśmy jutowej, której długość można regulować. U dołu puszki przymocowana jest krótka taśma z dziurką do przypięcia jej do guzika munduru lub szczelnie zapinanej na wszystkie guziki kurtki. Na wewnętrznej stronie wieczka przyklejana była instrukcja obsługi.

Puszka długa