Ledermaske GM17

GM17 lub Ledermaske M1917 to jedna z pierwszych i bardziej ikonicznych masek przeciwgazowych w historii. Opracowana w 1917 roku na potrzeby armii Cesarstwa Niemieckiego. Używana była również przez wojska Austro-Węgierskie (w zdecydowanie mniejszej ilości niż GM15/M.17). Wraz z poprzednim modelem stanowiła protoplastę współczesnych masek przeciwgazowych, które czerpią z ich budowy w wielu aspektach do dnia dzisiejszego. Część twarzowa jest wykonana praktycznie w całości ze skóry giemzowej, nasyconej smołą pogazową, z domieszką nafty oraz łoju. Przynajmniej w części materiał ten był importowany z Bułgarii. Dolna, metalowa część maski posiada złącze gwintowe zaczerpnięte z szeroko używanego w tamtym czasie gwintu żarówek firmy Osram. GM17 nie posiada ani zaworu wdechowego, ani wydechowego, więc wydalanie zużytego powietrze odbywało się przez filtropochłaniacz i/lub strefę łączącą brzeg maski z twarzą użytkownika. Rozwiązanie to prowadziło prawdopodobnie do parowania szkieł okularów, dlatego stosowane były powleczone żelatyną wkładki niepotniejące, mocowane za pomocą wewnętrznych obręczy ze wzmocnieniami (tzw. pajęczynki). Same okulary były wykonywane z celuloidu, a ich pierścienie mocujące posiadają pod spodem wzmocnienie wykonane z dodatkowej warstwy skóry. Elastyczne nagłowie maski, w bardzo podobnej formie, stosowane było w innych niemieckich maskach z późniejszego okresu (GM30, GM38, GM54). Sznurek łączący nagłowie z dolną częścią maski ma za zadanie usztywniać część twarzową oraz niwelować ciężar filtropochłaniacza, a tym samym zapobiegać jego nadmiernemu kołysaniu przy wykonywaniu gwałtownych ruchów głową. Maska produkowana była do końca wojny, w późniejszym okresie prawdopodobnie równolegle z GM18. Po wojnie duże zapasy masek trafiły do wielu krajów Europy (w tym również Polski), a niektóre z nich decydowały się na wprowadzanie niewielkich modyfikacji. Przykładowo egzemplarze używane przez Reichswehrę lub inne formacje mundurowe w Niemczech były wyposażone w zawór wydechowy po boku maski, a egzemplarze belgijskie były rozbierane i łączone z francuskimi ARS celem wydobycia najlepszych cech z obu tych masek. Częstą praktyką niemieckich żołnierzy było oznaczanie swoich masek. Na posiadanym przeze mnie egzemplarzu jest widoczny numer 5.1479 oraz oznaczenie jednostki – 414 od Kgl. Württemb. Infanterie-Regiment Nr. 414. Jednostka ta została sformowana w 1916 i walczyła do końca I Wojny Światowej. Poniżej znajduje się przybliżony szlak bojowy z 1918 roku, czyli od daty produkcji przedstawianego egzemplarza.

03–25.02.1918

Walki okopowe na pozycjach pierwszej bitwy pod Ypres.

26.02–26.03.1918

Przygotowanie do Wielkiej Bitwy o Francję w rejonie Deynze, później Lille i rozmieszczenie przed Wielką Bitwą o Francję.

27.03–04.04.1918:

Wielka bitwa o Francję.

04–27.05.1918

Siły interwencyjne i rezerwa Naczelnego Dowództwa Armii, odpoczynek i trening w rejonie Noyon.

14.06–07.08.1918

Udział w operacji „Gneisenau”.

12.06–01.08.1918

Walka okopowa pod Matz w pobliżu Vignemont.

02–31.08.1918

Bitwa obronna między Sommą i Oise, bitwa pod Roye i Lsigny.

Zestaw

Do części twarzowej dołączany był filtropochłaniacz 11-11 (identyczny z GM15, stosowany we wczesnych egzemplarzach) lub ulepszony pod kątem filtracji fosgenu 11-C-11 (na zdjęciach). Metalowa puszka dołączana do zestawu cechuje się stosunkowo małymi rozmiarami. Jej wieko jest w większości przypadków wyposażone w cylindryczny „schowek” na wkładki nieparujące.